یکشنبه, 03 اسفند 1399 19:27

حفاظت از فرهنگ و میراث فرهنگی با برنامه ریزی های آموزشی

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید گفت: برنامه ریزی های آموزشی و ارایه آموزش های پایه ای از سنین پایین، ارتقای آگاهی های عمومی و توجه به موضوع اطلاع رسانی و فرهنگ سازی و .... از جمله مواردی است که در صیانت و حفاظت از فرهنگ و میراث فرهنگی نقشی بسزا خواهد داشت.

در روزهای اخیر، فضای مجازی و رسانه های خبری رفتار نامناسبی را با محیط فرهنگی مجموعه جهانی تخت جمشید توسط گردشگران شاهد بود که با پیگیری رسانه های مختلف و پایگاه میراث جهانی تخت جمشید نهایتا مشخص گردید نوجوان پارکورکار ۱۶ ساله به دلیل عدم آگاهی کامل، هیجانات نوجوانی و نبود اطلاعات کافی از قوانین ناظر بر حضور و بهره‌برداری از بناهای تاریخی فرهنگی، چالش‌ها و دغدغه هایی را برای اذهان و افکار عمومی پدید آورد که در نهایت به عذرخواهی رسمی از عموم شهروندان انجامید. این در حالی است که چالش به وجود آمده، فرصتی را برای طرح و ارائه برنامه‌ های هدفمند به جهت ارتقاء فرهنگ گردشگری در اماکن وابسته فراهم نمود.

بررسی و  مطالعات این موضوع حاکی از آن است که اتفاقاتی مشابه با این مشکل فرهنگی - اجتماعی، در بسیاری از بناهای تاریخی فرهنگی دیگر نیز رخ داده است و با توجه به سابقه و تکرارپذیری، وقوع آن در آینده نیز دور از ذهن نیست. کما اینکه تا به امروز نیز شاهد پیامدهای نامطلوب اتفاقات و حوادثی مشابه هستیم که در معرض دید گردشگران و پژوهشگران قرار دارد. برای نمونه، تخت جمشید و منظر فرهنگی و طبیعی آن و همچنین سایر بناهای تاریخی در ایران و خارج  از  کشور در دوره های مختلف  با مداخلاتی چون یادگار نویسی، وندالیسم، جابجایی و انتقال آثار و سایر اقدامات مخرب روبرو بوده است که می تواند نمونه ای برای نقد و تحلیل و البته تعریف راهکارها و برنامه‌های بازدارنده گوناگون با معیارهای مشخص قرار گیرد.

حمید فدایی، مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در این باره در گفت‌وگو با خبرنگاران بر این باور است: اگر چه وندالیسم مشکلی است که میراث فرهنگی در تمام دنیا با آن روبروست اما مقیاس آن و شدت و ضعف آن در میان کشورهای مختلف تفاوت محسوسی دارد. 

وی افزود: برنامه ریزی های آموزشی و ارایه آموزش های پایه ای از سنین پایین، ارتقای آگاهی های عمومی و توجه به موضوع اطلاع رسانی و فرهنگ سازی و .... از جمله مواردی است که در صیانت و حفاظت از فرهنگ و میراث فرهنگی نقشی بسزا خواهد داشت و زمینه و شرایط را برای پیوند و آشتی بین انسان حاضر با تاریخ و گذشته خود فراهم خواهد آورد. وی افزود: در چنین محیط و چنین شرایطی است که زمینه برای عبرت آموزی از میراث فرهنگی فراهم خواهد شد. 

 فدایی تصریح کرد: از منظری دیگر بطور قطع بهره برداری از میراث فرهنگی و حضور گردشگران در آن بدون رعایت شرایط و ضوابط محوطه، چالشی اساسی در نگاهداری درازمدت از میراث محسوب می شود و ضمن بروز آسیب های فیزیکی در آن، به مرور ارزش های مختلف محوطه مخدوش شده و اصالت آن به مخاطره خواهد افتاد، بنابراین توجه به موضوع نگهداری و حفاظت از میراث فرهنگی و ارزشمندی های آن در راس کلیه برنامه های آموزشی، فرهنگ سازی و اقتصادی محوطه های میراثی خواهد بود و شرایط بهره برداری ایمن از آثار را فراهم و ضمانت می کند. 

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، اظهار داشت: توجه همزمان به همه این نکات باعث اهمیت یافتن تاریخ و مواریث فرهنگی نزد جوامع محلی و جامعه جهانی خواهد شد و جایگاه اقتصادی ویژه ای را نیز برای جوامع مذکور رقم خواهد زد که خود مبنایی برای توسعه پایدار جوامع خواهد بود.

وی گفت: طی دهه های گذشته با ساختارمند شدن موضوع مدیریت حفاظت، توسعه و بهره برداری از آثار میراث فرهنگی در سطح جهانی، به تدریج ضوابط و قوانین گوناگونی در قالب منشورها، قطعنامه، دستورالعمل و توصیه نامه در مجامع مختلف بین المللی و ملی مطرح و تصویب گردیده که از سوی کشورهای عضو مورد الگوبرداری و ملاک عمل قرار گرفته است و توجه به آن ها سهم عمده ای در حفاظت از محوطه های میراثی دارد.
فدایی ادامه داد: حفاظت و توسعه میراث فرهنگی از رویکردهای اساسی بهره‌برداران این ظرفیت های تمدنی و دستاوردهای بشری است.

فدایی حفاظت از میراث فرهنگی را یکی از وظایف اساسی متولیان و دوستداران این حوزه دانست و در این رابطه بیان داشت: در موضوع میراث فرهنگی آن چیزی که اهمیت پیدا می‌کند و به حفاظت از ارزش‌ها منجر خواهد شد، گزینش شیوه های مدیریتی با تاکید بر رویکردهای فرهنگی و ارزیابی بازخوردهای حاصل از آن در جامعه هدف است.

وی اذعان کرد: البته نباید فراموش کرد که به موازات توجه به برنامه های آموزشی و فرهنگ سازی و ... اما میراث فرهنگی امروزه بیش از هر زمان دیگر نیازمند حفاظت فیزیکی است و در واقع این خود به دلیل کالبد رنجور و آسیب پذیر میراث فرهنگی است که نیاز به مراقبت و تیمار بیشتر دارد و به ویژه در مراقبت های بیشتر  فن آوری های جدید و به ویژه حفاظت های الکترونیک نیز می توانند نقش بسزایی داشته باشند. 

وی در پایان رویکرد فرهنگی را اقدامی مثبت هم در حفاظت از میراث فرهنگی و هم در توسعه صنعت گردشگری دانست و خاطرنشان کرد: در ارایه برنامه های فرهنگی هدفمند به شدت نیازمند همکاری مشترک با بخش ها و دستگاه های، اطلاع رسانی، آموزشی و پژوهشی در زمینه فرهنگ هستیم همچون: آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها، فرهنگ و ارشاد اسلامی و .... که ضمن معرفی آثار و ارزش های آن بتوانیم بر مبنای آموزشی گسترده تر، آگاهی عمومی را افزایش و ارتقاء دهیم و زمینه را برای بهره مندی ایمن از میراث فرهنگی به عنوان راهکاری در توسعه پایدار جوامع محلی بیش از پیش فراهم سازیم.